Sint-Katelijne-Waver

De naam Sint-Katelijne-Waver kan bij elke persoon verschillende emoties, herinneringen of betekenissen oproepen. Van de oudheid tot nu is Sint-Katelijne-Waver het onderwerp geweest van belangstelling, debat en reflectie op verschillende gebieden van het leven. Het belang ervan overstijgt grenzen en tijdperken, en de invloed ervan is voelbaar in de cultuur, wetenschap, politiek en menselijke relaties. In dit artikel zullen we de betekenis en relevantie van Sint-Katelijne-Waver diepgaand onderzoeken, waarbij we de impact ervan op de huidige wereld en de projectie ervan in de toekomst analyseren.

Sint-Katelijne-Waver
Gemeente in België Vlag van België
Sint-Katelijne-Waver (België)
Sint-Katelijne-Waver
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Mechelen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
36,16 km² (2023)
64,6%
18,72%
16,67%
Coördinaten 51° 4' NB, 4° 32' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
21.792 (01/01/2024)
49,22%
50,78%
602,73 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
19,77%
58,36%
21,87%
Buitenlanders 6,3% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Ronny Slootmans (Samen Anders)
Bestuur Samen Anders, CD&V
Zetels
Samen Anders
N-VA
CD&V
Vlaams Belang
27
11
7
6
3
Economie
Gemiddeld inkomen 25.297 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad 4,29% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2860
2861
Deelgemeente
Sint-Katelijne-Waver
Onze-Lieve-Vrouw-Waver
Zonenummer 015 - 03
NIS-code 12035
Politiezone BODUKAP
Hulpverlenings­zone Rivierenland
Website www.sintkatelijnewaver.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Mechelen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Parochiekerk Sint-Augustinus
Pastorie in de Clemenceaustraat
Abdij van Rozendaal (domein Roosendael), Koetshuis
Abdij van Rozendaal (domein Roosendael), Poorthuis
Kasteel Rozenhouthof, bijgebouwen aan de Kuikenstraat
Sint-Michielskasteel
Midzeelhoeve I
Eclectische woning in de Albertstraat
Station Sint-Katelijne-Waver

Sint-Katelijne-Waver is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen en behoort tot het kieskanton Duffel en het gerechtelijk kanton Mechelen. De gemeente bestaat uit twee deelgemeenten, namelijk Sint-Katelijne-Waver en Onze-Lieve-Vrouw-Waver, en telt daarnaast ook de kernen Elzestraat en Pasbrug-Nieuwendijk. Sint-Katelijne-Waver telt ruim 21.500 inwoners en grenst in het zuiden aan de stad Mechelen.

Toponymie

Sint-Katelijne is vermoedelijk Catharina van Alexandrië, een populaire heilige in de middeleeuwen. In het dialect zegt men kortweg Katlijne of Sint-Katlijne.

Waver verwijst naar het Mechelse Waverwoud dat hier gedurende de middeleeuwen gelegen was. De eerste vermelding van dit woud gebeurde in het jaar 1008.

Geschiedenis

Prehistorie

In november 2014 werd er per toeval een silexsteen teruggevonden in de educatieve tuin van basisschool Dijkstein. Na onderzoek bleek de silex ongeveer 35.000 à 45.000 jaar oud te zijn en vervaardigd te zijn door Neanderthalers. Vondsten van door Neanderthalers gemaakte artefacten zijn zeldzaam in Vlaanderen.[1]

Middeleeuwen

Zowel het dorpscentrum van Sint-Katelijne-Waver als dat van Onze-Lieve-Vrouw-Waver ontstonden op de gronden van het Waverwoud omstreeks de 13de eeuw toen de ontginning van het woud haar hoogtepunt bereikte.

16e - 19e eeuw

In 1570 telde de gemeente 400 inwoners. In 1686 waren er in het dorp drie brouwerijen, 26 herbergen en zes winkels.[2] Tussen 1762 en 1769 waren er ongeveer 1430 inwoners. In 1786 steeg het aantal verder tot 1532 mensen en in 1831, geen 50 jaar later, was het aantal mensen bijna verdubbeld tot 2954. Nog zo'n 15 jaar later, in 1846, waren er 3213 inwoners, weer een sterke stijging.[2]

In 1846 was er de volgende industrie: 2 windmolens, 2 (plantaardige) oliebedrijven, 3 brouwerijen, een distilleerderij, een kaarsbedrijf en een aantal wevers.[2] Er waren toen 585 huizen, waarvan 9 onbewoond.

20e - 21e eeuw

In 1939-40 bouwde men in de gemeente negen bunkers als onderdeel van de KW-stelling. In 1977 fusioneerden beide gemeenten die de verwijzing naar het Waverwoud in hun naam behielden. Na bijna acht eeuwen werden beide gemeenten opnieuw herenigd. De derde gemeente in het Waverwoud was Sint-Nicolaas-Waver. Deze gemeente leefde voort onder de naam Putte.

Geografie

Deelgemeenten

# Naam Opp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1 Sint-Katelijne-Waver 23,32 15.403 661 12035A
2 Onze-Lieve-Vrouw-Waver 12,84 5.613 437 12035B

Kernen

Naast de twee deelgemeenten bestaat Sint-Katelijne-Waver nog uit twee kernen: Elzestraat (in het verleden noemde men deze plaats Sint-Augustinus-Waver[3]) en Pasbrug-Nieuwendijk. Op de grens van de vroegere deelgemeenten bevindt zich bovendien het gehucht Hagelstein (of Katerveire).

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Duffel              Lier 
           
    Putte 
           
 Mechelen       Bonheiden        

Natuur en landschap

Het zogenaamde Pesthuis op het domein Roosendael

Sint-Katelijne-Waver ligt op een hoogte van 8-15 meter. De hydrografie van Sint-Katelijne-Waver wordt gekenmerkt door de Beneden-Nete, die de grens van de gemeente vormt in het uiterste noorden, en daarnaast nog 5 (noemenswaardige) waterlopen. Dit zijn de Kammaarbeek, de Goorbosbeek, de Perwijsveldloop, de Melenhoekbeek (die gedeeltelijk de grens vormt met Putte) en de Vrouwvliet (op de grens met Mechelen).

De belangrijkste natuurgebieden zijn:

Parken

Bezienswaardigheden

Kerkelijke gebouwen

Kastelen

Boerderijen

  • Het Hooghuis aan de Mechelsesteenweg
  • De Midzeelhoeve
  • De Schaliënhoeve
  • De Goorboshoeve
  • De Herenhoeve Slaapt in’t stro
  • De Kleine Bullemhoeve
  • De Kretenborghoeve
  • De Sandhoeve
  • De Schaapstalhoeve
  • De Schranshoeve
  • De Borgersteinhoeve

Burgerlijke gebouwen

Vestingwerken

Begraafplaatsen

Musea

Houtig erfgoed

  • De rij geknotte zomereiken (Quercus robur) langs de Uilelei. Met zijn 217 m de langste rij knoteiken in de omgeving.[4] In de gemeente zijn nog veel knotbomen te vinden. Rond de voetbalvelden van K.F.C. Katelijne en naastgelegen akkers en beken staan meerdere rijen knoteiken. Ze herinneren aan het landelijke karakter van Sint-Katelijne-Waver en getuigen over een historische beheersvorm die steeds zeldzamer wordt. Soortgelijke locaties met rijen of solitaire knoteiken staan verspreid over de hele gemeente.[5]
  • In het park achter het gemeentehuis staat een vredesboom uit 2018. Deze werd geplant ter herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog.

Partnersteden

Demografie

Aantal huizen[6]

" class="mw-editsection-visualeditor">bewerken | brontekst bewerken]
Jaar 1480 1496 1526 1826
Huizen 180 191 245 468

Demografische ontwikkeling voor de fusie

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1970=volkstellingen; 1976 = inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.[7]

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[8] Evolutie: 1992=index 100
1992 18.312 100,0
1993 18.468 100,9
1994 18.539 101,2
1995 18.611 101,6
1996 18.743 102,4
1997 18.918 103,3
1998 18.922 103,3
1999 19.042 104,0
2000 19.038 104,0
2001 19.108 104,3
2002 19.120 104,4
2003 19.245 105,1
2004 19.236 105,0
2005 19.432 106,1
2006 19.577 106,9
2007 19.642 107,3
2008 19.974 109,1
2009 19.994 109,2
2010 20.149 110,0
2011 20.341 111,1
2012 20.349 111,1
2013 20.412 111,5
2014 20.401 111,4
2015 20.427 111,5
2016 20.609 112,5
2017 20.681 112,9
2018 20.870 114,0
2019 20.792 113,5
2020 21.026 114,8
2021 21.197 115,8
2022 21.391 116,8
2023 21.595 117,9
2024 21.792 119,0

Politiek

Structuur

De gemeente Sint-Katelijne-Waver maakt deel uit van het kieskanton Duffel, gelegen in het provinciedistrict Lier, het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Sint-Katelijne-Waver Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Mechelen Sint-Katelijne-Waver
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers
Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Lier Duffel Sint-Katelijne-Waver
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis

(Voormalige) Burgemeesters

Tijdspanne Burgemeester
1803 Pierre Mathieu Bleeckx
1844 - 1854 Cornelius Van Trichtveldt
1855 - 1857 Gomm. Van Slagmolen
1858 - 1861 Joannes M. Somers
1862 - 1876 Petrus Franciscus Van Den Bergh
1877 - 1882 Corn. Hellemans
1883 - 1884 J. B. Goovaerts
1885 - 1910 Pieter Franciscus Budts
1911 - 1921 Jan Baptist Sels
1921 - 1938 Louis Claes
1939 - 1952 Jozef Laenen
1953 - 1962 Victor Van den Eynde
1962 - 1971 Desideer Vermeulen[9] (CVP)
1971 - 1976 Jan-August Van Calster (CVP)
1977 - 1982 Michel Van Dessel (CVP)
1983 - 1988 Jan-August Van Calster
1989 - 2002 Kris Lens[10] (CVP / CD&V)
2003 - 2012 Eddy Vercammen[11] (CD&V)
2013 - 2024 Kristof Sels (N-VA)
2024 - heden Ronny Slootmans (Samen Anders)

Legislatuur 2006 - 2012

Sint-Katelijne-Waver werd tot in 2012 decennialang bestuurd door de CD&V (voordien CVP). Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 ging deze partij in kartel met de N-VA naar de kiezer en slaagde erin haar aantal zetels te behouden. Het kartel ging aanvankelijk in bad met VLD.[12] Na de overstap van 2 raadsleden van VLD naar LDD (Martine De Graef en Martine Verbist) besloot CD&V-N-VA het coalitieakkoord met VLD te verbreken. Ze werden de verdere legislatuur aan een meerderheid geholpen door de raadsleden van LDD[13] (die in 2008 nog versterkt werden door de overkomst van ex-Vlaams Belangers Marina Cooreman[14] en Luc Vercammen[15]). De oppositie bestond uit Open Vld, sp.a en Vlaams Belang.

Legislatuur 2013 - 2018

De gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 veroorzaakten een aardverschuiving. N-VA werd de grootste partij met 10 zetels gevolgd door CD&V (9 zetels), Samen Anders (kartel Open Vld, sp.a en OK[16]) (5 zetels), Vlaams Belang (2 zetels) en Groen (1 zetel). N-VA kondigden reeds op dezelfde avond aan dat zij een coalitie zouden vormen met Samen Anders. Dat betekende dat voor de eerste keer in de geschiedenis Sint-Katelijne-Waver geen christendemocratische burgemeester meer had. Burgemeester werd Kristof Sels (N-VA). Hij leidde een coalitie bestaande uit N-VA en Samen Anders. Samen vormden ze de meerderheid met 15 op 27 zetels.

Legislatuur 2018 - 2024

Bij de verkiezingen van 14 oktober 2018 bleef N-VA met 10 zetels de grootste partij. De kartellijst Samen Anders klom naar 8 zetels, terwijl CD&V terugviel naar 6 zetels. Daarnaast behield Vlaams Belang haar twee zetels en Groen haar ene zetel. N-VA besloot vervolgens een coalitie te vormen met CD&V, dat na zes jaar oppositie weer in het bestuur kwam.[17] Kristof Sels (N-VA) bleef burgemeester.

Legislatuur 2024 - 2030

Op 13 oktober 2024 verloor N-VA na twaalf jaar de koppositie in Sint-Katelijne-Waver en viel ze terug tot 7 zetels. De grootste lijst werd Samen Anders, dat steeg naar 11 zetels, terwijl CD&V stabiel op zes zetels bleef. Het Vlaams Belang klom naar drie zetels, Groen verdween dan weer uit de gemeenteraad. Samen Anders vormde een coalitie met CD&V. Ronny Slootmans (Samen Anders) werd vervolgens de eerste liberale burgemeester van Sint-Katelijne-Waver.[18]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel 10-10-1976[19] 10-10-1982[19] 9-10-1988[19] 9-10-1994[19] 8-10-2000[19] 8-10-2006[20] 14-10-2012[21] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 25 % 27 % 27 % 27
Agalev1/ sp.a-spirit-Groen!B/ Groen2 - 5,031 0 7,251 1 9,651 2 6,891 1 17,08B 4 6,582 1 7,42 1 5,12 0
SP1/ sp.a-spirit-Groen!B/ Samen AndersC 11,821 2 13,071 3 14,081 3 11,741 2 9,291 2 18,69C 5 25,3C 8 35,5C 11
PVV1/ VLD2/ Samen AndersC 2,071 0 5,451 0 7,421 1 17,642 4 27,472 7 22,132 5
CVP1/ CD&V+N-VAA/ CD&V2 62,161 17 47,061 14 51,081 15 52,841 16 41,751 12 41,62A 12 31,452 9 19,22 6 22,22 6
VU1/ CD&V+N-VAA/ N-VA2 23,941 6 28,511 8 20,161 5 8,141 1 - 32,232 10 32,42 10 25,22 7
Vlaams Blok1/ Vlaams Belang2 - 0,881 0 - - 13,371 3 19,172 4 9,202 2 10,22 2 11,82 3
Anderen(*) - - - - 1,23 0 - 1,85 0 5,5 0 0,2 0
Totaal stemmen 11832 12465 13048 13263 13539 14268 14488 15032 10545
Opkomst % 94,63 92,74 91,84 93,59 92,16 94,5 64,3
Blanco en ongeldig % 2,97 4,46 3,83 5,2 3,75 4,44 2,93 3,1 0,6

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes weergegeven. De grootste partij is in kleur.
(*) 2000: W.O.W. (1,23%) / 2012: Katelijne Anders (1,85%) / 2018: KA-WA (5,5%) / 2024: REDKOVAH (0,2%)

Cultuur

Evenementen

Lente

  • Erfgoeddag: in april
  • Week van de Groentestreek: in mei

Zomer

  • Katelijne zomert (eind juni)
  • Midzeelhoevedag: augustus
  • Jaarmarkten: Onze-Lieve-vrouw-Waver / Centrum Sint-Katelijne-Waver

Herfst

  • Herdenking 'Slag van Dorpveld': laatste weekend van september
  • Jan Kadoddertocht: laatste zondag van oktober
  • Week van de smaak: november

Winter

  • Lichtstoet: tweede kerstdag (26 december)
  • Waver Wintert (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)

Religie en levensbeschouwing

De gemeente wordt onderverdeeld in de parochies De Goede Herder (Nieuwendijk), Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten (Onze-Lieve-Vrouw-Waver), Sint-Augustinus (Elzestraat) en Sint-Catharina (Centrum). Zij vormen de pastorale zone Sint-Katelijne-Waver in de pastorale regio Mechelen van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen in het Aartsbisdom Mechelen-Brussel.

Mobiliteit

Openbaar vervoer

In Sint-Katelijne-Waver bevindt zich op spoorlijn 25 en 27 het station Sint-Katelijne-Waver. Het stationsgebouw werd eind 2020 begin 2021 afgebroken en maakte plaats voor een grote overdekte fietsenparking. Daarnaast verbinden verschillende buslijnen van de vervoermaatschappij De Lijn de gemeente met Mechelen, Lier en andere gemeenten in de omgeving.

Wegennet

De belangrijkste wegen in de gemeente zijn de N105 die de dorpskern van Sint-Katelijne-Waver verbindt met het station, de R6 (Mechelen), de Duffelsesteenweg (Duffel), de Mechelbaan (Mechelen en Koningshooikt), de Liersesteenweg (Duffel), de Bergstraat (Bonheiden) en ten slotte de Molenstraat (Putte).

Economie

Van oudsher werd hier intensief aan land- en gespecialiseerde tuinbouw gedaan. De tuinbouwveiling BelOrta, met hoofdzetel in Sint-Katelijne-Waver, is de grootste coöperatieve groente- en fruitveiling van België en ook Europees marktleider. BelOrta werd gevormd in 2013, door de fusie tussen de Vennootschap Mechelse Veilingen (VMV) en de Coöbra witloofveiling uit Zellik-Asse. In 2014 trad ook de aardbeien en kleinfruit Veiling Borgloon toe. In 2024 werden de veilingen van Sint Truiden en Glabbeek overgenomen.

Sint-Katelijne-Waver is naast een tuinbouwgemeente ook een heuse onderwijsgemeente, met meer dan zesduizend leerlingen en studenten uit het lager (zeven scholen), secundair (twee scholen) en het hoger onderwijs

Onderwijs

Kleuter- en Lager Onderwijs

  • Gemeentelijke basisschool Dijkstein
  • Gemeentelijke basisschool GLOC
  • Gemeentelijke basisschool Octopus
  • Basisschool Hagelstein
  • Sint-Katarinaschool
  • Basisschool WAVO
  • Heilig Hart basisschool

Secundair Onderwijs

Hoger Onderwijs

Instituut De Nayer, met onderwijs van de Katholieke Universiteit Leuven en Hogeschool Thomas More.

Sport

Voetbal

De gemeente telt vier voetbalploegen die uitkomen in de KBVB, zijnde KSK Wavria in Onze-Lieve-Vrouw-Waver, KFC Katelijne-Waver in het centrum, KGR Katelijne aan de grens met Mechelen en Red Boys Elzestraat aan de grens met Duffel.

Basketbal

De dames van basketbalclub BC Sint-Katelijne-Waver kwamen in het seizoen 2006-2007 uit in 1ste nationale en eindigden hier verdienstelijk als derde. Sindsdien eindigden ze elk jaar in de top 3, en in het seizoen 2009-2010 werden ze uiteindelijk Belgisch kampioen.

Overige sporten

Bekende inwoners

Foto's

Zie de categorie Sint-Katelijne-Waver van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.