Amsterdam (gemeente)
.svg)
Amsterdam is een grootstedelijke gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente telt 922.679 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 219,49 km², waarvan 165,50 km² land en 53,99 km² water (31 januari 2023, Bron: CBS), Groot-Amsterdam telt 1.459.402 inwoners. Het is de grootste gemeente van Nederland. Amsterdam vormt samen met 29 andere gemeenten de Metropoolregio Amsterdam. In de regio wonen meer dan 2.400.000 mensen. Amsterdam is samen met Den Haag de gemeente met het hoogste percentage inwoners met een migratieachtergrond, op 1 januari 2020 had 55,6% van de inwoners een migratieachtergrond. Het aantal verschillende nationaliteiten in de gemeente (in 2007: 177) behoort tot de hoogste ter wereld. Sinds 24 maart 2022 maakt ook Weesp deel uit van de gemeente Amsterdam, dat fungeert als stadsgebied binnen die gemeente.
Geschiedenis
Zie Amsterdamse annexaties voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Vorming van stadsdelen
De Gemeente Amsterdam kent een voor Nederland bijzonder bestuurlijk stelsel: de gemeente is verdeeld in stadsdelen. Het initiatief voor een stelsel van stadsdelen werd genomen door Michael van der Vlis (PvdA-rapport Macht voor de wijken, 1972) die later als wethouder ook een stevige rol speelde bij de invoering. De stadsdelen werden successievelijk ingesteld. Noord en Osdorp waren de pioniers (1981). Toen uit onderzoek (onder andere opiniepeilingen onder de bevolking) bleek dat de stadsdelen heel behoorlijk aan hun doelstellingen (een effectiever en efficiënter bestuur, dichter bij de bevolking) voldeden kwamen er in 1987 nog vier bij: De Pijp, Watergraafsmeer, Buitenveldert en Zuidoost. In 1990 volgden er nog tien, zodat er toen 16 stadsdelen waren. In 1998 waren er enkele fusies en in 2002 werd het Stadsdeel Centrum als laatste ingesteld. Van 2002 tot 1 mei 2010 telde Amsterdam 14 stadsdelen, sindsdien zijn het er 7. Op 24 maart 2022 is daar het stadsgebied Weesp bij gekomen na een gemeentelijke herindeling.
Chronologische ontwikkeling
De wijzigingen gingen telkens in na de gemeenteraadsverkiezingen van dat jaar.
- 1981: instelling van de eerste stadsdelen met stadsdeelraden: Amsterdam-Noord en Osdorp
- 1987: instelling stadsdelen met stadsdeelraden De Pijp, Watergraafsmeer, Buitenveldert en Zuidoost
- 1990: instelling stadsdelen met stadsdeelraden Westerpark, Oud-West, Oost, Indische buurt/Oostelijk Havengebied, Bos en Lommer, De Baarsjes, Zuid, Rivierenbuurt, Geuzenveld/Slotermeer en Slotervaart/Overtoomse Veld
- 1990: de naam van het stadsdeel Indische buurt/Oostelijk Havengebied wordt gewijzigd in Zeeburg
- 1998: enkele stadsdelen fuseren:
- Rivierenbuurt en Buitenveldert vormen samen met een deel van Zuid (Prinses Irenebuurt) het nieuwe stadsdeel Zuideramstel
- Oost en Watergraafsmeer vormen Oost/Watergraafsmeer
- De Pijp en Zuid vormen Oud-Zuid
- 2002: Amsterdam-Centrum krijgt een eigen stadsdeelraad
- 2004: Slotervaart/Overtoomse Veld gaat verder onder de naam Slotervaart
- 2010: Het aantal stadsdelen wordt teruggebracht naar zeven: De Baarsjes, Bos en Lommer, Oud-West en Westerpark fuseren tot stadsdeel West; Osdorp, Geuzenveld-Slotermeer en Slotervaart gaan op in het nieuwe stadsdeel Nieuw-West; Zeeburg en Oost/Watergraafsmeer fuseren tot stadsdeel Oost; Oud-Zuid en ZuiderAmstel worden stadsdeel Zuid. De stadsdelen Centrum, Noord en Zuidoost blijven in de oude omvang bestaan.
- In 2011 wordt bekendgemaakt dat minister Donner in 2014 af wil van de deelgemeenten van zowel Amsterdam als Rotterdam. Hij heeft daartoe een wetsvoorstel voorgelegd aan de twee steden en aan de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Dat de deelgemeenten zouden verdwijnen stond al in het regeerakkoord, maar nog zonder jaartal. Volgens Donner zijn de deelgemeenten steeds meer gaan lijken op een extra bestuursorgaan. Hij vindt dat onwenselijk omdat hij juist streeft naar een kleinere overheid.
- 2014: De stadsdeelraden worden vervangen door (kleinere) bestuurscommissies die een beperktere rol hebben. De centrale stad krijgt een grotere rol op terreinen die voorheen door de stadsdelen werden bestuurd.
- 2018: De bestuurscommissies worden vervangen door (nog kleinere) adviescommissies, die een nog beperktere rol hebben en alleen nog advies kunnen geven aan de gemeenteraad.
Poging tot vorming van Stadsprovincie (1995)
Aansluitend aan de totstandkoming van de stadsdelen werd er in 1995 aan de vorming van de Stadsprovincie Amsterdam gedacht. Die is er echter nooit gekomen. Volgens sommigen werden daarbij de zestien omliggende gemeenten (als nieuwe stadsdelen) geannexeerd, volgens anderen werd "Amsterdam" opgeheven. Bij een referendum bleken de meeste Amsterdammers het laatste te denken en zij stemden de stadsprovincie dus weg. Voor het grondgebied van de oorspronkelijk gedachte stadsprovincie (met uitzondering van Almere) functioneert de plusregio Stadsregio Amsterdam, met beperktere ambities, als opvolger van de stadsprovinciegedachte.
Herindeling stadsdelen (2010)
De voormalige 15 Amsterdamse stadsdelen tot 1 mei 2010.
In 2008 werd door de gemeente de Commissie Mertens benoemd, die moest onderzoeken of het aantal stadsdelen verminderd kan worden. Begin 2009 kwam het voorstel om het aantal stadsdelen te halveren van veertien tot zeven. Ook de taakverdeling tussen Centrale Stad en de stadsdelen werd gewijzigd. Op 14 april 2009 besloten Burgemeester en Wethouders om dit voorstel over te nemen. De Gemeenteraad heeft op 10 juni 2009 deze beslissing bekrachtigd. De stad bestaat sinds 10 mei 2010 daarom uit 7 stadsdelen: Centrum, Noord, West, Nieuw-West, Zuid, Oost en Zuidoost. De bestaande stadsdeelgrenzen tussen West en Nieuw-West veranderden niet, dus in tegenstelling tot eerdere plannen is niet de A10 de grens, maar hoort de Kolenkitbuurt nog bij Bos en Lommer en het Rembrandtpark bij Nieuw-West.
De zeven stadsdelen vanaf 1 mei 2010Niet gewijzigde stadsdelen:
Nieuwe stadsdelen:
- West (Bos en Lommer, De Baarsjes, Oud-West, Westerpark)
- Nieuw-West (Geuzenveld-Slotermeer, Osdorp, Slotervaart)
- Zuid (Oud-Zuid en Zuideramstel)
- Oost (Oost-Watergraafsmeer, Zeeburg)
Toetreding Weesp (2022)
Op 26 maart 2018 heeft de gemeenteraad van de buurgemeente Weesp besloten om op te gaan in Amsterdam. De fusie vond plaats op 24 maart 2022. De wettelijk vereiste herindelingsverkiezingen vonden tegelijk met de reguliere gemeenteraadsverkiezingen van 2022 plaats op 16 maart 2022. Binnen de gemeente Amsterdam heeft Weesp de status van bestuurscommissiegebied gekregen met een status aparte. Driemond, dat voorheen behoorde tot stadsdeel Zuidoost, is tegelijk overgegaan naar het stadsgebied Weesp.
Inwoners
Woonplaatsen (Basisregistraties Adressen en Gebouwen)
| Woonplaats (BAG) | Inwoners 2021 |
|---|---|
| Amsterdam | 873.338 |
| Weesp | 20.445 |
Samenstelling
| Plaatsen in de gemeente Amsterdam |
|---|
| Steden |
| Amsterdam |
| Weesp |
| Dorpen |
| Buiksloot |
| Driemond |
| Durgerdam |
| Holysloot |
| Osdorp |
| Ransdorp |
| Ruigoord |
| Schellingwoude |
| Sloten |
| Sloterdijk |
| Zunderdorp |
| Buurtschappen en gehuchten |
| Het Schouw |
| Horn |
| 't Nopeind |
| Uitermeer |
Bestuurlijk stelsel
Logo van de gemeente Amsterdam
Stadsdelen
De gemeente Amsterdam is verdeeld in zeven stadsdelen en een stadsgebied.
- stadsdeel
- Centrum (Binnenstad, Grachtengordel met Jordaan, Plantage, Westelijke Eilanden en Oostelijke Eilanden)
- Noord (Tuindorp Oostzaan, Kadoelen, Oostzanerwerf, Buiksloot, Buikslotermeer, Nieuwendam en Landelijk Noord, met de dorpen Schellingwoude, Durgerdam, Zunderdorp, Ransdorp, Holysloot)
- West (Spaarndammerbuurt, Staatsliedenbuurt, Frederik Hendrikbuurt, Kinkerbuurt en omgeving Overtoom, Admiralenbuurt, omgeving Hoofdweg, Mercatorplein, Landlust, Bos en Lommer en het dorp Sloterdijk)
- Nieuw-West (Slotermeer, Geuzenveld, Slotervaart, Overtoomse Veld, Nieuw Sloten, Osdorp, De Aker en de dorpen Sloten en Oud-Osdorp)
- Zuid (De Pijp, Museumkwartier, Willemspark, Schinkelbuurt, Hoofddorppleinbuurt, Stadionbuurt, Apollobuurt, Rivierenbuurt, Prinses Irenebuurt, Zuidas en Buitenveldert)
- Oost (Weesperzijde, Oosterparkbuurt, Dapperbuurt, Transvaalbuurt, Oostpoort, Watergraafsmeer, Indische Buurt, Oostelijk Havengebied, het Zeeburgereiland en IJburg)
- Zuidoost (Venserpolder, Bijlmer, Gaasperdam en Bullewijk)
- stadsgebied
De zeven Amsterdamse stadsdelen sinds 1 mei 2010, plus Westpoort, dat rechtstreeks door de gemeente wordt bestuurd.
De stadsdelen hebben tussen de 80.000 en 150.000 inwoners en hebben daarmee de omvang van een middelgrote gemeente. Het zijn ook in vergaande mate autonome gemeenten: alle gemeentelijke taken en bevoegdheden zijn aan hen overgedragen met uitzondering van enerzijds de zogenaamde A-taken die de Gemeente Amsterdam in de Verordening op de Stadsdelen uitdrukkelijk aan het centrale bestuur (de Centrale Stad) heeft voorbehouden en anderzijds de speciale bevoegdheden van de burgemeester (openbare orde, en dergelijke) waarvan de wet overdracht niet toestaat. De stadsdelen zijn dus onder andere verantwoordelijk voor:
- bouw en onderhoud van woningen, bouwvergunningen voor woningen, kantoren en bedrijven, de ruimtelijke inrichting, het bouwtoezicht.
- beheer en onderhoud van vrijwel de gehele openbare ruimte, het lokale verkeers- en parkeerbeleid.
- lokaal-gemeentelijke taken op het gebied van welzijn, sport, onderwijs, kunst en cultuur. Ondersteuning van de instellingen op die gebieden.
- het grootste deel van de gemeentelijke dienstverlening aan de bevolking (reiniging, openbare verlichting, stadstoezicht, allerhande informatie en vergunningen).
- voor bevolkingszaken (een burgemeestersbevoegdheid) kan men ook op het stadsdeelkantoor terecht.
Alle wetten en regels die Nederland kent voor gemeenten, gelden op overeenkomstige wijze voor de stadsdelen. Dat geldt ook voor hun inrichting. Zo waren er tot 2014 een Stadsdeelraad (op dezelfde wijze gekozen als een gemeenteraad), een Dagelijks Bestuur (B&W), een DB-voorzitter (burgemeester), etc. Enige uitzondering: de stadsdelen kennen een (door de Raad) "gekozen burgemeester" (de DB-voorzitter).
De stadsdelen hebben een volwaardig ambtelijk apparaat (zoals gemeenten dat hebben) en kunnen beschikken over een eigen budget. Een belangrijk deel van het gemeentelijk budget van Amsterdam is via het Stadsdeelfonds (à la het Gemeentefonds) overgedragen aan de stadsdelen en staat vrij tot hun beschikking.
Politiek
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Amsterdam telt 45 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1962.
| Gemeenteraadszetels | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1962 | 1966 | 1970 | 1974 | 1978 | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
| PvdA | 17 | 13 | 12 | 17 | 19 | 17 | 21 | 12 | 14 | 15 | 15 | 20 | 15 | 10 | 5 | 9 |
| GroenLinks* | - | - | - | - | - | - | 6 | 7 | 6 | 7 | 6 | 7 | 7 | 6 | 10 | 8 |
| D66 | - | - | 3 | 1 | 3 | 2 | 3 | 9 | 8 | 4 | 3 | 2 | 7 | 14 | 8 | 7 |
| VVD | 5 | 5 | 6 | 8 | 7 | 10 | 7 | 7 | 8 | 9 | 9 | 8 | 8 | 6 | 6 | 5 |
| Partij voor de Dieren | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | 3 | 3 |
| Bij1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 3 |
| SP | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 3 | 4 | 6 | 3 | 6 | 3 | 2 |
| DENK | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 3 | 2 |
| Volt | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
| JA21 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 |
| Forum voor Democratie | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 3 | 1 |
| CDA | - | - | - | 7 | 8 | 6 | 6 | 5 | 3 | 3 | 4 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| Partij van de Ouderen | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - |
| ChristenUnie | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - |
| Trots op Nederland | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - |
| Red Amsterdam | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | - | - | - |
| Leefbaar Amsterdam | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 2 | - | - | - | - | - |
| Groen Amsterdam / De Groenen / Amsterdam Anders/De Groenen | - | - | - | - | - | - | 1 | 2 | 1 | 3 | 1 | - | - | - | - | - |
| Mokum Mobiel | - | - | - | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - | - | - | - | - |
| CD | - | - | - | - | - | - | - | 2 | 4 | - | - | - | - | - | - | - |
| Centrumpartij/CP'86 | - | - | - | - | - | - | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| CPN | 6 | 6 | 8 | 7 | 5 | 6 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| PSP | 4 | 4 | 1 | 2 | 2 | 3 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| PPR | - | - | - | 3 | 1 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| KVP | 8 | 7 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Kabouters | - | - | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| ARP | - | - | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Bejaardenpartij 65+ | - | - | 2 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| CHU | - | - | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| ARP/CHU | 4 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Boerenpartij | - | 4 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Provo | - | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Verkeersbel. | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Totaal | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 | 45 |
- *Tot 1990 Links Akkoord.
Burgemeester Femke Halsema (sinds 12 juli 2018).
College van burgemeester en wethouders
2022-2026Het college van burgemeester en wethouders voor de periode 2022-2026 wordt gevormd door een coalitie van PvdA, GroenLinks en D66 (24 van de 45 zetels na de verkiezingen van 2022).
De voorzitter van het college van B en W is:
- Burgemeester Femke Halsema (GL): Algemene Zaken, Openbare Orde en Veiligheid, Integraal Veiligheidsbeleid, Regelgeving en Handhaving, Juridische Zaken, Communicatie, Raadsaangelegenheden, Bestuursdienst.
De wethouders (9) zijn:
- Marjolein Moorman (PvdA): Onderwijs, Jeugd (zorg), Armoede en Schuldhulpverlening, Masterplan Zuidoost, Coördinatie Maatschappelijke voorzieningen.
- Sofyan Mbarki (PvdA): Economische Zaken, MBO en toeleiding arbeidsmarkt, Aanpak Binnenstad, Jongerenwerk, Sport en Bewegen.
- Hester van Buren (PvdA): Financiën, Personeel en Organisatie, Coördinatie bedrijfsvoering, Coördinatie inkoop, Dienstverlening, Lucht- en Zeehaven (inclusief Schiphol).
- Rutger Groot Wassink (GL): Sociale zaken, Opvang (MO/BW, ongedocumenteerden en vluchtelingen), Gemeentelijk vastgoed, Democratisering (inclusief Bestuurlijk stelsel), Masterplan Nieuw-West, Volwasseneneducatie, laaggeletterdheid en inburgering, Archeologie.
- Touria Meliani (GL): Kunst en cultuur, Evenementen, Inclusie en anti-discriminatiebeleid.
- Zita Pels (GL): Duurzaamheid, energietransitie en circulaire economie, Volkshuisvesting, Dierenwelzijn, Afval en reiniging, Voedsel.
- Alexander Scholtes (D66): Zorg en Maatschappelijke ontwikkeling, Publieke gezondheid en preventie, ICT en digitale stad, Lokale media inclusief buurtmedia, Deelnemingen (excl AEB en Schiphol), Monumenten en Erfgoed, Varen, Artis.
- Reinier van Dantzig (D66): Woningbouw, Grond en Ontwikkeling, Ruimtelijke Ordening, Deelnemingen (AEB).
- Melanie van der Horst (D66): Verkeer, Vervoer en Luchtkwaliteit (exclusief Varen), Openbare ruimte en Groen (exclusief Artis), Water (exclusief Varen), Aanpak Noord.
Op 21 februari 2023 legde D66'er Shula Rijxman het wethouderschap neer. Op 5 april dat jaar volgde partijgenoot Alexander Scholtes haar op als wethouder.
2018-2022Het college van burgemeester en wethouders voor de periode 2018-2022 werd gevormd door een coalitie van GroenLinks, D66, PvdA en SP (26 van de 45 zetels na de verkiezingen van 2018).
De voorzitter van het college van B en W was:
- Burgemeester Femke Halsema sinds 12 juli 2018 (GL): Algemene Zaken, Openbare Orde en Veiligheid, Integraal Veiligheidsbeleid, Regelgeving en Handhaving, Communicatie, Juridische Zaken en de Bestuursdienst.
De wethouders (7) waren:
- Rutger Groot Wassink (GL): werk & inkomen, participatie, democratisering.
- Marieke van Doorninck (GL): ruimtelijke ordening, grondzaken, duurzaamheid, klimaat en energie.
- Touria Meliani (GL): kunst en cultuur, personeel en de gemeentelijke organisatie, ICT en monumenten.
- Simone Kukenheim (D66): zorg, jeugdzorg, mbo, preventie jeugdcriminaliteit, sport.
- Marjolein Moorman (PvdA): onderwijs, inburgering, armoede & schuldhulp.
- Egbert de Vries (PvdA): verkeer & vervoer, luchtkwaliteit & water.
- Jakob Wedemeijer (SP): wonen & bouwen, wijkaanpak, groen, dierenwelzijn.
Op 11 september 2019 legde wethouder Udo Kock zijn functie neer. Hij werd op 6 november 2019 opgevolgd door Victor Everhardt. Op 16 december 2020 legde wethouder Sharon Dijksma haar functie neer. Zij werd op 20 januari 2021 opgevolgd door Egbert de Vries. Op 5 juli 2021 legde Laurens Ivens zijn wethouderschap neer. Hij werd op 6 oktober 2021 opgevolgd door Jakob Wedemeijer.
Op 17 februari 2022 legde wethouder Victor Everhardt zijn functie neer. De volgende wijzigingen in de portefeuilles vonden plaats in het college:
- Financiën en Deelnemingen gingen naar Simone Kukenheim;
- Economische Zaken, Lucht- en Zeehaven gingen naar Egbert de Vries;
- Zuidas en Marineterrein gingen naar Marieke van Doorninck;
- Vertegenwoordiging van de gemeente Amsterdam in het bestuur van de VNG ging naar Rutger Groot Wassink.
Het college van burgemeester en wethouders voor de periode 2014-2018 werd gevormd door een coalitie van D66, VVD en SP (26 van de 45 zetels na de verkiezingen van 2014). Voor het eerst sinds ruim een eeuw leverde de PvdA geen wethouder in het Amsterdamse college van B&W.
De voorzitter van het college van B en W was:
- burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA): Openbare Orde en Veiligheid, Algemene Zaken, Integraal Veiligheidsbeleid, Juridische Zaken, Bestuurlijk Stelsel en Internationale Samenwerking, Bestuursdienst, Regelgeving en Handhaving, Juridische Zaken, Communicatie, Financiën, Educatie en Jeugdzaken en Project 1012. Hij overleed op 5 oktober 2017. Tot 4 december 2017 waren er locoburgemeesters.
- Op 4 december 2017 werd Jozias van Aartsen benoemd tot waarnemend burgemeester. Hij werd op 12 juli 2018 opgevolgd door Femke Halsema.
De wethouders (7) waren:
- Udo Kock (D66): Stadsdeel West; financiën, coördinatie drie decentralisaties, coördinatie aanpak subsidies, aanpak belastingen en waterbeheer.
- Simone Kukenheim (D66): Stadsdeel Oost; onderwijs, jeugd (jeugdwet), diversiteit en integratie.
- Abdeluheb Choho (D66): openbare ruimte en groen, klimaat, energie en luchtkwaliteit, dienstverlening, ICT en bestuurlijk stelsel.
- Eric van der Burg (VVD): Stadsdeel Zuid; zorg en welzijn, sport en recreatie, ruimtelijke ordening en grondzaken (inclusief erfpacht).
- Pieter Litjens (VVD): Stadsdeel Zuidoost; verkeer en vervoer (inclusief Noord/Zuidlijn), gemeentelijk vastgoed, bedrijfsvoering P en O en inkoop.
- Laurens Ivens (SP): Stadsdeel Noord; bouwen, wonen, wijkaanpak en dierenwelzijn.
- Arjan Vliegenthart (SP): Stadsdeel Nieuw-West; werk, inkomen, participatie (participatiewet) en armoede.
Na het vertrek van wethouder Kajsa Ollongren (D66) naar het kabinet-Rutte III, waren de wijzigingen in de portefeuilles binnen het college per 25 oktober 2017 als volgt.
- Wethouder Kock nam de volgende portefeuilles over: economie, lucht- en zeehaven, deelnemingen en stadsdeel Centrum.
- Wethouder Kukenheim nam de portefeuilles kunst en cultuur, lokale media en monumenten over.
Het college van burgemeester en wethouders voor de periode 2010-2014 werd gevormd door een coalitie van PvdA, VVD en GroenLinks (30 van de 45 zetels na de verkiezingen van 2010).
De voorzitter van het college van B en W was:
- burgemeester Eberhard van der Laan (PvdA): Openbare Orde en Veiligheid, Algemene Zaken, Integraal Veiligheidsbeleid, Juridische Zaken, Bestuurlijk Stelsel en Internationale Samenwerking, Bestuursdienst, Regelgeving en Handhaving, Juridische Zaken, Communicatie, Financiën, Educatie en Jeugdzaken en Project 1012
De zeven wethouders waren:
- Lodewijk Asscher (tot november 2012) (PvdA): Financiën, Educatie, Jeugdzaken
- Freek Ossel (PvdA): Wonen en Wijken, Grotestedenbeleid, Koers Nieuw-West, Armoede, Openbare Ruimte en Groen, Haven.
- Carolien Gehrels (PvdA): Economische Zaken, Kunst, Cultuur, Lokale Media, Monumenten, Bedrijfsvoering en inkoop bedrijven, Deelnemingen en Water.
- Eric van der Burg (VVD): Zorg en Welzijn, Sport, Schiphol, Personeel en Organisatie, Integriteit, Dienstverlening en externe betrekkingen en Dierenwelzijn.
- Eric Wiebes (tot februari 2014) (VVD): Verkeer, Vervoer en Infrastructuur (inclusief Noord/Zuidlijn), ICT (inclusief glasvezel en breedbanddiensten).
- Maarten van Poelgeest (GroenLinks): Ruimtelijke Ordening, Bouw en Woningtoezicht, Grondzaken (inclusief Bodem) en Klimaat en Energie.
- Andrée van Es (GroenLinks): Werk, Inkomen en participatie, Diversiteit en Integratie, Inburgering en Bestuurlijk Stelsel.
Lodewijk Asscher was wethouder van Financiën, Educatie, Jeugdzaken tot hij minister werd in het kabinet-Rutte II; in november 2012 werd hij opgevolgd door Pieter Hilhorst. Deze trad af op de dag na de door de PvdA verloren gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart 2014. Eric Wiebes was wethouder van Verkeer, Vervoer en Infrastructuur (inclusief Noord/Zuidlijn), ICT (inclusief glasvezel en breedbanddiensten) tot hij in februari 2014 staatssecretaris werd in het kabinet-Rutte II; zijn functie bleef vacant.
2006-2010Het college van burgemeester en wethouders voor de periode 2006-2010 werd gevormd door een coalitie van PvdA en GroenLinks (27 van de 45 zetels vóór de verkiezingen van 2010, daarna 22 van de 45 zetels en daarmee een minderheidscollege. Voor het nieuwe college werd een nieuwe partij gezocht, dat werd de VVD (zie samenstelling 2010-2014).
De voorzitter van het college van B en W was burgemeester Job Cohen (PvdA). Na zijn vertrek naar Den Haag in maart 2010 was Lodewijk Asscher waarnemend burgemeester
De wethouders (6) waren:
- Lodewijk Asscher (PvdA): Openbare Orde en Veiligheid, Algemene Zaken, Integraal Veiligheidsbeleid, Juridische Zaken, Bestuurlijk Stelsel en Internationale Samenwerking, Bestuursdienst, Regelgeving en Handhaving, Juridische Zaken, Communicatie, Financiën, Educatie en Jeugdzaken.
- Carolien Gehrels (PvdA): Kunst en Cultuur, Sport en Recreatie, Dienstverlening, Lokale Media, Bedrijven, Programma Maatschappelijke Investeringen, Deelneming en Inkoop.
- Hans Gerson (PvdA): Verkeer, Vervoer en Infrastructuur (inclusief Noord/Zuidlijn), Volkshuisvesting en Monumenten (aangetreden op 1 april 2009 als opvolger van Tjeerd Herrema na diens aftreden op 19 februari 2009 vanwege de tegenvallers bij de Noord-Zuidlijn).
- Freek Ossel (PvdA): Economische Zaken, Lucht- en Zeehaven, Werk en Inkomen, Diversiteit, Inburgering, Grote Stedenbeleid, Wijkaanpak, Koers Nieuw West en Afronding Urban.
- Maarten van Poelgeest (GroenLinks): Bestuurlijk Stelsel, Ruimtelijke Ordening, Grondzaken, Waterbeheer en ICT (inclusief glasvezel en breedbanddiensten).
- Marijke Vos (GroenLinks): Zorg, Milieu, Personeel en Organisatie, Openbare Ruimte en Groen.
Hennah Buyne werd op 14 maart 2007 beëdigd als wethouder, nadat haar voorganger Ahmed Aboutaleb staatssecretaris in het kabinet-Balkenende IV was geworden. Ze trad op 16 maart 2008 af en werd opgevolgd door Freek Ossel. De portefeuilles onderwijs en jeugd werden overgedragen aan Lodewijk Asscher. Laatstgenoemde was vanwege het vertrek van Job Cohen vanaf 12 maart 2010 interim-burgemeester. Op 19 maart 2010 werd hij benoemd tot waarnemend burgemeester en was sindsdien geen wethouder meer. De portefeuilles die hij als wethouder had, nam hij mee, behalve Economische Zaken en Inburgering die Freek Ossel heeft gekregen.
Coalitiesamenstelling vanaf 1970
Collegesamenstelling 1970-2010. Partijen die later opgegaan zijn in het CDA en GroenLinks zijn als die partij weergegeven.
De PvdA was sinds 1949 altijd de grootste partij in de Amsterdamse gemeenteraad, in 2014 moest de partij dat stokje overgeven aan D66, na de voor de PvdA desastreus verlopen gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart. Bij de verkiezingen van 21 maart 2018 werd GroenLinks de grootste partij. Zowel D66 als de PvdA verloren (weer) zetels. De PvdA was tot 2014 steeds met meerdere wethouders vertegenwoordigd in het College van B&W. In 2018 keerde de PvdA terug in het College. Bij de verkiezingen van 16 maart 2022 werd de PvdA weer de grootste partij. Van 1946 tot 2017 was de burgemeester van PvdA-huize.
Samenstelling:
- 2018: GroenLinks (3), D66 (2), PvdA (2), SP (1).
- 2014: D66 (4), VVD (2), SP (2).
- 2010: PvdA (3), VVD (2), GroenLinks (2).
- 2006: PvdA (4), GroenLinks (2).
- 2002: PvdA (3), VVD (2), CDA (1).
- 1998: PvdA (3), VVD (2), GroenLinks (2), D66 (1). In 2001 verliet GroenLinks het College.
- 1994: PvdA (3), VVD (2), D66 (2).
- 1990: PvdA (3), D66 (2), VVD (1), GroenLinks (1).
- 1986: PvdA (5), CDA (1), Links Akkoord (1), D66 (1).
- 1982: PvdA (4), CDA (2), CPN (2), D66 (1).
- 1978: PvdA (6), CDA (1), CPN (1). Na 1979 verliet de CPN het College en nam de PvdA deze wethouderspost over.
- 1974: PvdA (4), CPN (2), PPR (1), PSP (1). Dit College viel in januari 1976.
- 1970: PvdA (4), CPN (2), KVP (1), daarnaast één partijloze wethouder.
Monumenten
Met ruim 7500 rijksmonumenten heeft Amsterdam er verreweg het meest van alle Nederlandse gemeenten. Daarnaast kent de gemeente vele provinciale en gemeentelijke monumenten, een aantal oorlogsmonumenten, is het onderdeel van een aantal UNESCO Werelderfgoederen en Nationale Landschappen, en zijn er beschermde stads- en dorpsgezichten.
Zie Lijst van monumenten in Amsterdam voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Topografisch kaartbeeld van de gemeente Amsterdam, per juni 2023
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Zaanstad | Landsmeer Oostzaan |
Waterland | ||
|
||||
| Haarlemmermeer | Gooise Meren Almere | |||
| Haarlemmermeer | Amstelveen Ouder-Amstel |
Diemen | ||
Grenzend aan Amsterdam-Zuidoost en Weesp
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Diemen | Gooise Meren | |||
|
|
||||
| Ouder-Amstel | ||||
| De Ronde Venen (Ut), Stichtse Vecht (Ut) | Wijdemeren, Hilversum | |||
Externe link
Mediabestanden · ·
Stadsdelen van de gemeente Amsterdam
Centrum · Noord · Oost · West · Nieuw-West · Weesp (stadsgebied) · Westpoort · Zuid · Zuidoost
· ·
Plaatsen in de gemeente Amsterdam
| Steden: | Amsterdam · Weesp |
| Dorpen: | Buiksloot · Driemond · Durgerdam · Holysloot · Nieuwendam · Oud Osdorp · Ransdorp · Ruigoord · Schellingwoude · Sloten · Sloterdijk · Zunderdorp |
| Buurtschappen: | 't Nopeind · Het Schouw · Horn · Uitermeer |
Door Amsterdam (gedeeltelijk) geannexeerde gemeenten
Buiksloot · Diemen · Haarlemmerliede · Landsmeer · Nieuwendam · Nieuwer-Amstel · Oostzaan · Ouder Amstel · Ransdorp · Sloten · Watergraafsmeer · Weesp · Weesperkarspel · Zaandam
· ·
Wijken en buurten in de gemeente Amsterdam
Abberdaan · Admiralenbuurt · Amstel III · Amsteldorp · Amstelkwartier · Andreas Ensemble · Apollobuurt · ArenAPoort · Bajeskwartier · Banne Buiksloot · Bedrijventerrein Sloterdijk · Bellamybuurt · Betondorp · Bijlmer · Binnenstad · Bloemenbuurt · Borgerbuurt · Borneo · Bos en Lommer · Buiksloot · Buiksloterham · Buikslotermeer · Buitenveldert · Bullewijk · Burgwallen Oude Zijde · Burgwallen Nieuwe Zijde · Centrum Amsterdam Noord · Centrumeiland · Chassébuurt · Chinatown · Cremerbuurt (Amsterdam) · Cruquius · Czaar Peterbuurt · Da Costabuurt · Dapperbuurt · De Aker · De Baarsjes · De Bongerd · De Eendracht · De Heining · De Krommert · De 9 Straatjes · De Omval · De Pijp · Diamantbuurt · Driemond · Disteldorp · Dubbele Buurt · Duivelseiland · Elzenhagen · Erasmusparkbuurt · Floradorp · Frederik Hendrikbuurt · Funenpark · Gaasperdam · Gein · Geuzenveld · Gibraltarbuurt · Gouden Reael · Gulden Winckelbuurt · Grachtengordel · Haarlemmerbuurt · Hallenkwartier · Haven-Stad · Haveneiland · Havenstraatterrein · Helmersbuurt · Het Funen · Holendrecht · Hoofddorppleinbuurt · Houthaven · IJ-oevers · IJburg · IJdock · IJplein · Indische Buurt · Jan Maijenbuurt · Java-eiland · Jeruzalem · Jeugdland ·Jodenbuurt · Jordaan · Julianapark · Kadijken · Kadoelen · Kattenburg · Kinkerbuurt · KNSM-eiland · Kolenkitbuurt · Kop van Jut · Van der Kunbuurt · Laan van Spartaan · Landlust · Landstrekenbuurt · Lastage · Leidsebuurt · Lutkemeer · Marathonbuurt · Marineterrein · Marken · Marktkwartier · Medisch Centrum Slotervaart · Mercatorbuurt · Middelveldsche Akerpolder · Molenwijk · Museumkwartier · Nellestein · Nieuw Sloten · Amsterdam Nieuw-West · Nieuwe Pijp · Nieuwendam · Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk · Nieuwendammerham · Nieuwezijde · Nieuwmarkt · Noorderhof · Noordoever Sloterplas · Noordse Bos · Olympisch Kwartier · Omval · Ookmeer · Oostelijk Havengebied · Oostelijke Eilanden · Oostelijke Handelskade · Oostenburg · Oosterdokseiland · Oosterparkbuurt · Oostoever Sloterplas · Oostpoort · Oostzanerwerf · Osdorp · Oud Osdorp · Oud-Oost · Oud-West · Oud-Zuid · Oude Pijp · Oudezijde · Overamstel · Overhoeks · Overtoombuurt · Overtoomse Buurt · Overtoomse Veld · Park Haagseweg · Park de Meer · Plan van Gool · Plan West · Plan Zuid · Planciusbuurt · Plantagebuurt · Postjesbuurt · Prinses Irenebuurt · Rapenburg · Reigersbos · Riekerpolder · Rieteilanden · Rietlanden · Rivierenbuurt · Robert Scottbuurt · Roeterseiland · Ruigoord · Schinkel (bedrijventerrein) · Schinkelbuurt · Science Park · Sloten · Sloterdijk · Sloterdijk-Centrum · Slotermeer · Slotervaart · Sluisbuurt · Spaarndammerbuurt · Spieringhorn · Sporenburg · Sportheldenbuurt · Staatsliedenbuurt · Stadionbuurt · Steigereiland · Strandeiland · Teleport · Transvaalbuurt · Trompbuurt · Tuindorp Buiksloot · Tuindorp Buiksloterham · Tuindorp Nieuwendam · Tuindorp Oostzaan · Tuttifruttidorp · Van Tijenbuurt · Uilenburg · Universiteitskwartier · Valkenburg · Van der Kunbuurt · Van der Pekbuurt · Van Lennepbuurt · Venserpolder · Vlooienburg · Vogelbuurt · Vogeldorp · Vogeltjeswei · Volewijck · Vondelparkbuurt · Vrije Geer · Waalseiland · Watergraafsmeer · Waterlandpleinbuurt · Waterwijk · Weesp · Weesperbuurt · Weespertrekvaartbuurt · Weesperzijde · Westelijke Eilanden · Westelijke Tuinsteden · Westerdokseiland · Westerpark · Westpoort · Willemspark · Wittenburg · Zeeburg · Zeeburgereiland · Zeeheldenbuurt · Zuidas · Zuideramstel
· · Gemeenten in de Vervoerregio AmsterdamAalsmeer · Amstelveen · Amsterdam · Diemen · Edam-Volendam · Haarlemmermeer · Landsmeer · Oostzaan · Ouder-Amstel · Purmerend · Uithoorn · Waterland · Wormerland · Zaanstad
· ·
Gemeenten in de provincie Noord-Holland
Aalsmeer · Alkmaar · Amstelveen · Amsterdam · Bergen · Beverwijk · Blaricum · Bloemendaal · Castricum · Den Helder · Diemen · Dijk en Waard · Drechterland · Edam-Volendam · Enkhuizen · Gooise Meren · Haarlem · Haarlemmermeer · Heemskerk · Heemstede · Heiloo · Hilversum · Hollands Kroon · Hoorn · Huizen · Koggenland · Landsmeer · Laren · Medemblik · Oostzaan · Opmeer · Ouder-Amstel · Purmerend · Schagen · Stede Broec · Texel · Uitgeest · Uithoorn · Velsen · Waterland · Wijdemeren · Wormerland · Zaanstad · Zandvoort
Steden en dorpen · Voormalige gemeenten · Nederland: Provincies · Gemeenten