Johan II van Nassau-Siegen

Johan II ‘met de Helm’
	Plaats uw zelfgemaakte foto hier
Graaf van Nassau-Siegen
Regeerperiode	1416–1443
Mederegent	Adolf I (tot 1420); Engelbrecht I (tot 1442); Johan III ‘de Jongere’ (tot 1430); Johan IV (sinds 1442); Hendrik II (sinds 1442)
Voorganger	Johan I
Opvolger	Johan IV; Hendrik II
Graaf van Vianden
Regeerperiode	1417–1443
Mederegent	Adolf I (tot 1420); Engelbrecht I (tot 1442); Johan III ‘de Jongere’ (tot 1430); Johan IV (sinds 1442); Hendrik II (sinds 1442)
Voorganger	Elisabeth van Sponheim-Kreuznach
Opvolger	Johan IV; Hendrik II
Graaf van half Diez
Regeerperiode	1420–1443
Mederegent	Engelbrecht I (tot 1442); Johan III ‘de Jongere’ (tot 1430); Johan IV (sinds 1442); Hendrik II (sinds 1442)
Voorganger	Adolf I
Opvolger	Johan IV; Hendrik II
Huis	Nassau-Siegen
Vader	Johan I van Nassau-Siegen
Moeder	Margaretha van der Mark
Geboren	?;
Gestorven	begin mei 1443; Slot Dillenburg
Begraven	Klooster Keppel
Religie	Katholiek
	; Wapen van de graven van Nassau, Vianden en Diez

Johan II van Nassau-Siegen († Slot Dillenburg, begin mei 1443^[1]), bijgenaamd ‘met de Helm’, Duits: Johann II. ‘mit der Haube’ Graf von Nassau-Siegen (officiële titel: Graf zu Nassau, Vianden und Diez), was graaf van Nassau-Siegen,^{[noot 1]} een deel van het graafschap Nassau. Hij stamt uit de Ottoonse Linie van het Huis Nassau. Samen met zijn broers erfde hij het graafschap Vianden, dat zo in bezit van het Huis Nassau kwam.

Biografie

Johan was de tweede zoon van graaf Johan I van Nassau-Siegen en Margaretha van der Mark,^[2]^[3]^[4]^[5]^[6] dochter van graaf Adolf II van der Mark en Margaretha van Kleef.^[2]^[4]

Net als zijn vader was Johan zeer krijgszuchtig. Hij was in talrijke vetes met de landgraven van Hessen en Keur-Trier verwikkeld.

In 1416 overleed Johans vader, vermoedelijk 77 jaar oud. Met een regeerperiode van 54 jaar was hij een van de langst regerende vorsten uit de middeleeuwen. Hij werd opgevolgd door Johan en zijn broers Adolf I, Engelbrecht I en Johan III ‘de Jongere’. De broers regeerden het graafschap Nassau-Siegen gezamenlijk.^[7] Ze waren al in 1409 een gezamenlijke voortzetting van de regering overeengekomen.^[8] Gezamenlijk kochten de broers de andere helft van Siegen terug van het aartsbisdom Keulen.^[7]^{[noot 2]}

In 1417 overleed Elisabeth van Sponheim-Kreuznach, gravin van Vianden, zonder nakomelingen. Johan en zijn broers waren als kleinzoons van Adelheid van Vianden de erfgenamen van Elisabeth en verkregen zodoende het graafschap Vianden en de heerlijkheden Sankt Vith, Bütgenbach, Dasburg en Grimbergen.^[7] De koning der Nederlanden voert nog altijd de titels graaf van Vianden, heer van Sankt Vith, Bütgenbach en Dasburg.

Na het overlijden van de oudste broer Adolf in 1420 volgden de drie overige broers hem op, maar zij verloren de helft van het graafschap Diez,^{[noot 3]} evenals in 1428 ¼ van Camberg.^{[noot 4]} Het graafschap Nassau-Siegen werd door de broers verdeeld, Johan verkreeg bij deze verdeling Dillenburg.^[7]

Johan werd in 1422 door rooms-koning Sigismund beleend met Kleef en Mark, doch stelde zich twee jaar later tevreden met een financiële schadeloosstelling.^[9] Hertog Adolf IV van Kleef-Mark betaalde hem 12.000 goudgulden.^[10]

Rond 1429 betaalden de graven van Virneburg de broers 21.000 goudgulden om hun aanspraken op de heerlijkheid Ravenstein met Herpen en Uden af te kopen.^[10]

Na het overlijden van hun jongste broer Johan III ‘de Jongere’ in 1430 regeerden Johan II en Engelbrecht I weer gezamenlijk over Nassau-Siegen, Vianden en Diez.^[7]

Aan het einde van zijn leven liet Johan de regering van zijn landen over aan de zonen van zijn broer Engelbrecht, Johan IV en Hendrik II, die hem uiteindelijk ook opvolgden. Johan overleed ongehuwd op Slot Dillenburg begin mei 1443 en werd begraven in Klooster Keppel bij Hilchenbach.^[1]^[2]^[4]^[5]^[6]

Slot Siegen
Kasteel Vianden
De Burcht Diez
Klooster Keppel

Buitenechtelijke kinderen

Johan had twee buitenechtelijke kinderen bij een onbekend gebleven vrouw:^[2]^[4]

Adelheid van Nassau, was non te Klooster Keppel in 1438.
Tilman van Nassau, vermeld in 1425 als student te Heidelberg, in 1447 als student te Keulen, kreeg in 1461 de Burcht Wallenfels in leen en een huis te Herborn. Hij had wellicht nakomelingen.

Voorouders

Voorouders van Johan II ‘met de Helm’ van Nassau-Siegen
Betovergrootouders	Otto I van Nassau (?–1289/90) ⚭ vóór 1270 Agnes van Leiningen (?–na 1299)	Dirk II van Heinsberg en Blankenberg (?–1303) ⚭ 1253 Johanna van Leuven (?–1291)	Godfried I van Vianden (?–1307/1310) ⚭ 1278 Aleidis van Oudenaarde (?–1305)	Lodewijk van Arnsberg (?–1312/13) ⚭ vóór 1276 Petronella van Gulik (?–na 1299)	Everhard I van der Mark (?–1308) ⚭ 1273 Irmgard van Berg (?–1294)	Johan van Arberg (?–1281) ⚭ vóór 1273 Catharina van Gulik (?–na 1287)	Diederik VI van Kleef (1256/57–1305) ⚭ 1290 Margaretha van Habsburg (?–ca. 1333)	Reinoud I van Gelre en Zutphen (ca. 1255–1326) ⚭ 1286 Margaretha van Vlaanderen (?–na 1327)
Overgrootouders	Hendrik I van Nassau-Siegen (ca. 1270–1343) ⚭ vóór 1302 Adelheid van Heinsberg en Blankenberg (?–na 1343)		Filips II van Vianden (?–1315/16) ⚭ Adelheid van Arnsberg (?–?)		Engelbrecht II van der Mark (?–1328) ⚭ 1299 Mechtild van Arberg (?–1367)		Diederik VII van Kleef (1291–1347) ⚭ 1308 Margaretha van Gelre en Zutphen (ca. 1290–1331)
Grootouders	Otto II van Nassau-Siegen (ca. 1305–1350/51) ⚭ 1331 Adelheid van Vianden (?–1376)				Adolf II van der Mark (?–1347) ⚭ 1332 Margaretha van Kleef (?–na 1348)
Ouders	Johan I van Nassau-Siegen (ca. 1339–1416) ⚭ 1357 Margaretha van der Mark (?–1409)

Externe links

(en) Nassau op: An Online Gotha, by Paul Theroff.
(en) Nassau op: Medieval Lands. A prosopography of medieval European noble and royal families, compiled by Charles Cawley.

Bronnen, noten en/of referenties

Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Johann II. (Nassau) op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
(de) Becker, E. (1983). Schloss und Stadt Dillenburg. Ein Gang durch ihre Geschichte in Mittelalter und Neuzeit. Zur Gedenkfeier aus Anlaß der Verleihung der Stadtrechte am 20. September 1344 herausgegeben, Neuauflage. Der Magistrat der Stadt Dillenburg, Dillenburg .
Dek, A.W.E. (1970). Genealogie van het Vorstenhuis Nassau. Europese Bibliotheek, Zaltbommel.
(fr) Huberty, Michel, Giraud, Alain; Magdelaine, F. & B. (1981). l’Allemagne Dynastique. Tome III: Brunswick-Nassau-Schwarzbourg. Alain Giraud, Le Perreux.
(de) Lück, Alfred (1981). Siegerland und Nederland, 2. Auflage. Siegerländer Heimatverein e.V., Siegen .
(de) Schwennicke, Detlev (1978). Europäische Stammtafeln. Stammtafeln zur Geschichte europäischen Staaten. Neue Folge. Band I. J.A. Stargardt, Marburg.
(de) Stramberg, Chr. von (1865). Denkwürdiger und nützlicher Rheinischer Antiquarius, welcher die wichtigsten und angenehmsten geographischen historischen und politischen Merkwürdigkeiten des ganzen Rheinstroms, von seinem Ausflusse in das Meer bis zu seinem Ursprunge darstellt. Von einem Nachforscher in historischen Dingen. Mittelrhein. Der II. Abtheilung 13. Band. Der Rheingau. Historisch und topografisch. Vierter Band. Rud. Friedr. Hergt, Coblenz.
Venne, J.M. van de, Stols, Alexander A.M. (1937). Geslachts-Register van het Vorstenhuis Nassau. A.A.M. Stols’ Uitgevers-Maatschappij, Maastricht.
Vorsterman van Oyen, A.A. (1882). Het Vorstenhuis Oranje-Nassau. Van de vroegste tijden tot heden. A.W. Sijthoff en J.L. Beijers, Leiden en Utrecht.

Voetnoten

↑ Het graafschap Nassau-Siegen wordt in veel Nederlandstalige bronnen ten onrechte Nassau-Dillenburg genoemd. Het graafschap was niet genoemd naar het kleine, onbelangrijke, stadje Dillenburg, waar toentertijd zelfs nog geen kerk stond, maar naar de, voor die tijd, grote stad Siegen, het economische zwaartepunt van het graafschap, en de belangrijkste residentie van de graven. Zie o.a. Lück (1981). Het blijkt ook uit de nummering van de regerende graven met de naam Johan. Eén Johan zonder nummering die heerste over Nassau-Dillenburg in de periode 1303–1328, en acht graven met de naam Johan die in de periode 1362–1638 regeerden over Nassau-Siegen.
↑ Volgens Lück (1981), p. 23 kocht hun vader dat reeds in 1381.
↑ “De andere helft kwam aan de graaf van Eppstein die de enige dochter van Adolf had gehuwd. De helft van deze helft (dus ¼) ging over naar de graven van Katzenelnbogen (1479). Hessen erfde dat in 1500.”^[7]
↑ “De heren von Eppstein, reeds bezitters van een helft, hadden toen ¾ van het ambt Camberg. Een van deze kwarten ging over naar Katzenelnbogen, vervolgens, in 1479, aan Hessen en kwam in 1557 aan Nassau terug. De andere twee kwarten kwamen aan de heren van Königstein, vervolgens aan de keurvorst van Trier in 1564, en ten slotte in 1803 aan Nassau die zich dus weer als enige in het bezit van het ambt bevond.”^[7]

Referenties

↑ ^a ^b Becker (1983), p. 12.
↑ ^a ^b ^c ^d Cawley.
↑ Schwennicke (1978).
↑ ^a ^b ^c ^d Dek (1970).
↑ ^a ^b Van de Venne & Stols (1937).
↑ ^a ^b Vorsterman van Oyen (1882).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Huberty, et al. (1981).
↑ (de) Joachim, Ernst (1881). Allgemeine Deutsche Biographie. Band 14. Duncker & Humblot, Leipzig, "Johann I. von Nassau-Dillenburg", pp. 250-251.
↑ Lück (1981), p. 23.
↑ ^a ^b von Stramberg (1865), p. 728.

Voorganger: Johan I	Graaf van Nassau-Siegen 1416–1443	Opvolger: Johan IV Hendrik II

Voorganger: Elisabeth van Sponheim-Kreuznach	Graaf van Vianden 1417–1443	Opvolger: Johan IV Hendrik II

Voorganger: Adolf I	Graaf van half Diez 1420–1443	Opvolger: Johan IV Hendrik II

[2] Het graafschap Nassau-Siegen wordt in veel Nederlandstalige bronnen ten onrechte Nassau-Dillenburg genoemd. Het graafschap was niet genoemd naar het kleine, onbelangrijke, stadje Dillenburg, waar toentertijd zelfs nog geen kerk stond, maar naar de, voor die tijd, grote stad Siegen, het economische zwaartepunt van het graafschap, en de belangrijkste residentie van de graven. Zie o.a. Lück (1981). Het blijkt ook uit de nummering van de regerende graven met de naam Johan. Eén Johan zonder nummering die heerste over Nassau-Dillenburg in de periode 1303–1328, en acht graven met de naam Johan die in de periode 1362–1638 regeerden over Nassau-Siegen.

[10] Volgens Lück (1981), p. 23 kocht hun vader dat reeds in 1381.

[11] “De andere helft kwam aan de graaf van Eppstein die de enige dochter van Adolf had gehuwd. De helft van deze helft (dus ¼) ging over naar de graven van Katzenelnbogen (1479). Hessen erfde dat in 1500.”^[7]

[12] “De heren von Eppstein, reeds bezitters van een helft, hadden toen ¾ van het ambt Camberg. Een van deze kwarten ging over naar Katzenelnbogen, vervolgens, in 1479, aan Hessen en kwam in 1557 aan Nassau terug. De andere twee kwarten kwamen aan de heren van Königstein, vervolgens aan de keurvorst van Trier in 1564, en ten slotte in 1803 aan Nassau die zich dus weer als enige in het bezit van het ambt bevond.”^[7]

[becker-1] Becker (1983), p. 12.

[cawley-3] Cawley.

[schwennicke-4] Schwennicke (1978).

[dek-5] Dek (1970).

[venne-6] Van de Venne & Stols (1937).

[vorsterman-7] Vorsterman van Oyen (1882).

[huberty-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Huberty, et al. (1981).

[9] (de) Joachim, Ernst (1881). Allgemeine Deutsche Biographie. Band 14. Duncker & Humblot, Leipzig, "Johann I. von Nassau-Dillenburg", pp. 250-251.

[luck-13] Lück (1981), p. 23.

[stramberg-14] von Stramberg (1865), p. 728.

[1]

[noot 1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[noot 2]

[noot 3]

[noot 4]

[9]

[10]