Gökturks

In dit artikel zullen we het onderwerp Gökturks vanuit verschillende perspectieven behandelen, met als doel ons te verdiepen in het belang en de relevantie ervan vandaag de dag. Gökturks is een onderwerp dat op verschillende gebieden grote belangstelling heeft gewekt en debat en reflectie in de samenleving heeft gegenereerd. Langs deze lijnen zullen we de verschillende dimensies van Gökturks analyseren, waardoor de lezer een brede en volledige visie op dit onderwerp wordt geboden. Vanaf de historische oorsprong tot de impact ervan op het heden, via de implicaties ervan op sociaal, economisch en cultureel gebied, probeert dit artikel een alomvattend beeld te geven van var1 en zijn invloed in de huidige wereld.

Met Gökturks, Oud-Turks of Oer-Turks (Turks: Göktürkçe, Eski Türkçe en Öztürkçe) wordt het oud-Turks uit de eerste eeuwen voor en na Christus bedoeld. Het Gökturks is bekend geworden door de vondst van de Orchon inscripties in 1891 en de ontcijfering ervan door de Deen Thomsen en de Rus Radloff in 1893. Sindsdien is er steeds meer bekend geworden over dit Turks en is het, net als Latijn, een leerbare antieke taal geworden. Vooral op universiteiten in Turkije en andere Turkstalige landen is de taal populair onder taalwetenschappers.

Oorsprong

Het Gökturks is vernoemd naar het Rijk der Göktürken (552-745), waarin alle Turkse volkeren zich verenigden in een confederatie. Het wereldrijk domineerde vervolgens alle handelsrouten tussen Europa en China. Op het hoogtepunt strekte het imperium uit van de Chinese Muur tot aan de Zwarte Zee in hedendaags Oekraïne. Met de vondst van enkele Göktürk-inscripties nabij de Orhun Vallei in hedendaags Mongolië, toen de kern van het rijk, is gebleken dat het Turks van de Gökturken de oertaal is van alle Turkse talen van tegenwoordig. Zo zijn Kirgisch, Kazachs, Oezbeeks, Turkmeens en Turkije-Turks onderling vrij makkelijk verstaanbaar; volgens taalwetenschappers omdat ze allemaal afkomstig zijn van het Gökturks. Ook het Gökturks is enigszins begrijpelijk voor iemand die een redelijke kennis heeft van de huidige Turkse talen.

Alfabet

Het Gökturks heeft een eigen alfabet, wat ook wel het 'Orhun Alfabet' genoemd wordt, naar de vindplaats van de Göktürk-inscripties in de Orhun Vallei. Een deel van de Göktürk-inscriptie:

Transcriptie: "tunga tigin yoghinda kiri ölürtimiz."[1]

Gelijkenissen Turkse talen

Karlukse talen Kiptsjaakse talen
Gökturks Turks Azerbeidzjaans Oezbeeks Quashqai Kazachs Kirgizisch Tataars Nederlands
Bir Bir Bir Bir Bir Bir Bir Bir Een
Eki İki Iki Ikki İki Yeki Eki Eki Twee
Üç Üç Üç Uch Üç Üş Üç Üç Drie
Tört Dört Dörd To'rtta Dört Tört Tört Dort Vier
Beş Beş Beş Besh Beş Bes Beş Beş Vijf
Altı Altı Altı Olti Altı Altı Altı Altı Zes
Yeti Yedi Yeddi Yetti Yedi Jeti Jeti Yedi Zeven
Sekiz Sekiz Səkkiz Sakkiz Sekiz Segiz Segiz Sekiz Acht
Tokuz Dokuz Doqquz To'qqiz Dokuz Toğız Toguz Tokuz Negen
On On On O'n On On On On Tien

Voetnoten

  1. ↑ Ahmet Zeki Validi (1932). On Mubarakshah Ghuri pp.852