Chemisch wapen

Dit artikel behandelt het onderwerp Chemisch wapen vanuit verschillende perspectieven met als doel de relevantie en impact ervan vandaag te onderzoeken. Chemisch wapen heeft de aandacht van verschillende sectoren getrokken vanwege de impact ervan op de samenleving, de economie, de politiek en de cultuur. In de volgende paar regels zullen de oorsprong, evolutie, uitdagingen en kansen ervan, evenals de invloed ervan op sociale en technologische veranderingen, worden geanalyseerd. Daarnaast zullen verschillende studies en onderzoeken worden onderzocht die licht hebben geworpen op Chemisch wapen en de relatie ervan met andere verschijnselen. Kortom, dit artikel heeft tot doel een globale en geactualiseerde visie op Chemisch wapen te bieden, met als doel bij te dragen aan het debat en de reflectie over dit onderwerp dat vandaag de dag zo relevant is.

Krijgswetenschap

..Tijdperken
..Gebieden
..Wapens
..Taktieken
..Lijsten
Een Britse fosgeen-bom uit de Eerste Wereldoorlog, gevonden bij de Somme in 2006
Een M55-raket gevuld met sarin wordt vernietigd in een Amerikaanse faciliteit op de Johnston-atol

Een chemisch wapen is een niet-explosieve chemische stof die wordt gebruikt om mensen buiten gevecht te stellen, te verwonden of te doden. Het wordt onderscheiden van een biologisch wapen, dat organismen of toxinen daarvan afkomstig bevatten. In dit laatste geval is het onderscheid onduidelijker. Voorbeelden van chemische wapens zijn blaartrekkende gassen zoals mosterdgas, zenuwgassen zoals VX en irritantia zoals pepperspray.

Geschiedenis

In de Eerste Wereldoorlog werden voor het eerst op grote schaal chemische wapens gebruikt. Hoewel de Franse troepen al op 23 augustus 1914 zonder veel succes als eersten traangasgranaat hadden gebruikt, wordt in de krijgskunde toch 22 april 1915 beschouwd als het begin van de moderne chemische oorlogsvoering. Twee uur voor zonsondergang openden de Duitsers 1600 grote en 4100 kleine cilinders met vloeibaar gemaakt chloorgas. Kort daarna dreef een door een noordenwind gedragen groengele gaswolk in de richting van de Franse en Engelse loopgraven langs de zes kilometer lange frontlinie tussen Langemark en Bikschote. Dankzij de hoogstaande chemische industrie in Duitsland en in het bijzonder het Pruisische leger dat speciaal voor de ontwikkeling van chemische wapens een heel team wetenschappers - onder leiding van professor scheikunde Fritz Haber - in dienst had, had de Duitse aanval meer succes. Vanaf december 1915 werd het sterkere fosgeengas en vanaf 1917 ook mosterdgas (yperiet) ingezet. Het gifgas werd verspreid door de loopgraven en kostte vele tienduizenden soldaten het leven.

Gifgas werd niet voor het eerst in de Eerste Wereldoorlog gebruikt, maar al in de oudheid. In 585 voor Christus ordonneerde de Griekse dichter-staatsman Solon om de rivier Pleistos, die de door hen belegerde stad Kirra via aquaducten van drinkwater voorzag, te vergiftigen met het toxische nieskruid. De door hevige diarree verzwakte inwoners van de stad waren daarop een makkelijke prooi voor het Atheense leger.[1] De Perzen zouden in 256 tijdens een beleg van Dura aan de rivier de Eufraat de Romeinen hebben vergiftigd met pek en zwavel.[2]

In 1925 hebben Spanje en Frankrijk, tegen een enkele maanden daarvoor gesloten verdrag in, met hulp van Duitsland mosterdgas ingezet tegen de bevolking van de zojuist uitgeroepen Rif-Republiek in Marokko.[3] In 1934 deden de Italianen hetzelfde met Ethiopië.

Sinds die tijd zijn steeds nieuwe, potentieel effectievere chemische wapens ontwikkeld, zoals zenuwgassen (bijvoorbeeld sarin). Er zijn ook vormen die slechts buiten gevecht stellen zoals traangas, braakgas en pepperspray. Een bijzondere vorm hiervan zijn de incapacitantia, die iemand fysiek of psychisch weerloos maken zonder blijvend letsel.

Verbod

In 1925 werd het Protocol van Genève ondertekend, waardoor een verbod op het gebruik van chemische wapens van kracht werd. Naderhand is dat uitgebreid naar andere massavernietigingswapens. Met het chemisch wapenverdrag werd productie en ontwikkeling van chemische wapens wereldwijd strafbaar gesteld. Bovendien moeten onder dit verdrag alle chemische wapens worden vernietigd. De OPCW, een autonome internationale organisatie gevestigd in Den Haag, controleert op de wereldwijde naleving van het verdrag.

Voorbeelden van gebruik van chemische wapens

Jaar Locatie Type chemisch wapen Ingezet door Dodelijke slachtoffers Conflict
22 april 1915 Ieper, België chloorgas Duitsland ca. 5000 Eerste Wereldoorlog
25 september 1915 Loos, Frankrijk chloorgas Groot-Brittannië ca. 2500 Eerste Wereldoorlog
19 december 1915 Wieltje, België fosgeengas Duitsland onbekend Eerste Wereldoorlog
17 juli 1917 Wieltje, België mosterdgas Duitsland 87 Eerste Wereldoorlog
12 juli 1917 Ieper, België mosterdgas Groot-Brittannië 75 Eerste Wereldoorlog
1926 Al Hoceima (stad), Spaans-Marokko mosterdgas Spanje onbekend Rifopstand
1934 Ethiopië mosterdgas Italië onbekend Tweede Italiaans-Ethiopische Oorlog
1941 China mosterdgas Japan onbekend Tweede Wereldoorlog
1967 Jemen mosterdgas Jemen onbekend Noord-Jemenitische Burgeroorlog
8 juni 1972 Vietnam agent orange Verenigde Staten Vietnamoorlog
11 maart 1985 Qurna, Irak sarin, mosterdgas Irak (tegen Iran) 7500 Irak-Iranoorlog
9 januari 1986 Shalamcheh, Iran mosterdgas Irak 90 Irak-Iranoorlog
16 maart 1988 Halabja, Irak sarin, mosterdgas Irak (tegen Koerden) 5000 Irak-Iranoorlog
20 maart 1995 Tokyo, Japan sarin Aum Shinrikyo 12 Terrorisme
26 oktober 2002 Moskou, Rusland carfentanil Spetsnaz 129 gijzeling in het Doebrovkatheater in Moskou
21 augustus 2013 Ghouta, Syrië sarin ? 1729 (hoogste schatting) Syrische Burgeroorlog
13 februari 2017 Sepang (district), Maleisië VX Noord-Korea 1 Moord op Kim Jong-nam
4 april 2017 Khan Shaykhun[4], Syrië sarin Assad-regime (betwijfeld) ca. 92 Syrische Burgeroorlog
4 maart 2018 Salisbury, Verenigd Koninkrijk[5] novitsjok Russische geheim agenten 1 Vergiftiging van Sergej en Joelia Skripal.
20 augustus 2020 Tomsk, Rusland novitsjok Russische geheim agenten 0 Aleksej Navalny

Zie ook

Zie de categorie Chemische wapens van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.